De wereld om ons heen
We winnen, zuiveren en leveren drinkwater voor maar liefst 5,7 miljoen klanten - en voor de generaties die na hen komen. Bij de toekomstige generaties liggen de grootste uitdagingen, maar ook de kansen. We identificeren zes grote ontwikkelingen die een impact hebben op onze drinkwatervoorziening. In 2018 is een aantal van deze ontwikkelingen in een stroomversnelling geraakt. Om de drinkwatervoorziening voor de toekomst te borgen, versnellen we daarom een aantal plannen uit onze langetermijnvisie watervoorziening:
Aantrekkende economie.
Bevolkingsgroei tot 2040.
Energietransitie.
Cyberdreiging.
Bodemverontreiniging.
Klimaatverandering.
1. Aantrekkende economie: meer aansluitingen en krapte op aannemersmarkt
Door de aantrekkende economie zien we twee belangrijke ontwikkelingen. Enerzijds is er een sterk stijgende vraag naar drinkwater bij zowel particulieren als zakelijke klanten. Dit betekent dat we meer moeten leveren en 25.000 nieuwe aansluitingen per jaar moeten realiseren. In totaal gaat het om 16,4 miljoen m3 extra drinkwater in 2021 ten opzichte van 2017.
Anderzijds merken we dat het realiseren van die aansluitingen een steeds grotere uitdaging wordt door krapte op de arbeidsmarkt en een overspannen aanbestedingsmarkt. Aannemers hebben het druk. De doorlooptijd van deze projecten loopt daarom op. Om toch zo snel mogelijk nieuwe aansluitingen op ons netwerk te realiseren, hebben we hernieuwde afspraken gemaakt met aannemers. Bovendien zoeken we nog meer de samenwerking met andere netbeheerders. Zo houden we de kosten beheersbaar en zorgen we voor een betere planning en afstemming van de werkzaamheden.
2. Bevolkingsgroei: investeren in netwerk en reserves
De meest recente nationale bevolkingsprognose van het Centraal Bureau voor de Statistiek voorziet een toename van de bevolking van Nederland van 6,5 procent in de periode 2018 tot 2040. In dat scenario komen er 1,1 miljoen mensen bij. Het maximale groeiscenario is zelfs drie keer hoger. Om die reden leggen we meer reserves aan, breiden we ons netwerk van winningen uit en vragen we om meer vergunningsruimte en zetten we in op digitale oplossingen die ons netwerk ‘slimmer’ maken. Dit maakt ons veerkrachtiger en flexibeler. Zo borgen we de continuïteit.
3. Energietransitie: risico’s voor grondwatervoorziening mitigeren
Nederland zit in een versnelde zoektocht naar volledig duurzame energiebronnen zoals zonne- en windenergie. Ook de Nederlandse bodem wordt meegenomen in deze zoektocht met onderzoeken, proeven en pilots rondom (diepe) geothermie. Deze initiatieven hebben vaak een groen karakter, maar zijn niet zonder risico’s voor onze grondwaterbronnen. Om die risico’s te mitigeren, zoeken we actief de dialoog met relevante stakeholders en kijken we waar nodig ook naar bijvoorbeeld juridische middelen om onze bronnen te beschermen.
4. Cyberdreiging: investeren in beveiliging
De maatschappelijke dreiging van cybercrime en terrorisme blijft toenemen. Daarom hebben we ook dit jaar weer geïnvesteerd in zowel de fysieke beveiliging van onze installaties als in cybersecurity. We doen ons best om verstoringen te voorkomen en hebben plannen klaarliggen mocht er ondanks alle voorzorgsmaatregelen toch iets misgaan. We verwachten dat de investeringen in beveiliging de komende jaren zullen blijven toenemen.
5. Bodemverontreiniging: investeren in duurzame oplossingen
Met name nitraat is een direct gevaar voor onze grondwaterbronnen. Ondanks vele inspanningen van de overheid, natuurorganisaties en landbouworganisaties, is er nog steeds sprake van een te hoge emissie in de agrarische sector. Omdat dit een gevaar vormt voor onze continuïteit, steken we veel energie en geld in meerdere projecten waarbij het bedrijfsresultaat in de landbouw omhooggaat, terwijl de milieudruk afneemt. We zien onszelf als een aanjager. De agrarische sector is zelf verantwoordelijk.
6. Klimaatverandering: optimaal voorbereid op weersextremen
Een extreem koude winter, gevolgd door een extreem droge zomer. We verwachten dat de vaker voorkomende weersextremen een grote impact op onze bedrijfsvoering zullen hebben. In augustus was er zelfs een feitelijk watertekort. Meer dan ooit werd duidelijk hoe afhankelijk onze maatschappij is van water. Niet alleen de drinkwatervoorziening in ons verzorgingsgebied stond onder druk. Ook de natuur, landbouw en scheepvaart werden ernstig getroffen door de droogte. De drinkwatervraag was op momenten 140 procent. Vitens heeft dan ook proactief de druk soms verlaagd om iedereen voldoende water te blijven leveren en we zijn op enkele plekken over onze win-vergunning gegaan. De langdurige droogte was nu nog een uitzonderlijke gebeurtenis. Door klimaatverandering wordt de kans op dit soort weersextremen echter steeds groter. En zoals afgelopen jaar duidelijk is geworden, is het zo robuust ogende watersysteem in Nederland kwetsbaarder dan we dachten. En dat is een gevaar voor de continuïteit van onze bedrijfsvoering.
Onze verantwoordelijkheid nemen
We nemen zelf onze verantwoordelijkheid door onze operationele capaciteit te optimaliseren en bereiden aanpassingen van ons winsysteem voor die zorgen voor minder impact op de omgeving. Maar we kunnen het niet alleen. Goede samenwerking met andere partners in het watersysteem is essentieel. We werken intensief samen met provincies, waterschappen en het Rijk voor integrale oplossingen. Zo willen we voldoende strategische grondwatervoorraden reserveren en waterschappen vragen meer water vast te houden voor een robuust en klimaatbestendig watersysteem. Ook kijken we naar mogelijkheden om tot waterbesparing te komen, zowel voor onze eigen bedrijfsvoering als extern door samen met partners te zoeken naar maatregelen om tot waterbesparing te komen. Daarnaast zijn we ons bewust van de impact op derden, zoals de schade die boeren ondervinden door grondwateronttrekking.