Stakeholders en onze rol in de keten
Onze klanten vertrouwen erop dat Vitens dagelijks drinkwater levert. Hiervoor zijn we als organisatie voor een groot deel afhankelijk van zowel interne als externe stakeholders. Als Vitens sturen we daarom actief op ons menselijk kapitaal door te werken aan duurzame inzetbaarheid. We hebben programma’s en interne campagnes gericht op de bewustwording en het verbeteren van de gezondheid, veiligheid en het werkgeluk van onze medewerkers. Vitens formuleert jaarlijks doelstellingen waarna afdelingen zelf plannen maken om doelstellingen te realiseren, vaak ondersteund door afdeling Human Resources en afdeling Communicatie. De eerstelijnmanagers van de betrokken afdelingen zijn eindverantwoordelijk voor de doelen en de voortgang. Over de voortgang wordt per kwartaal gerapporteerd in de Vitens-brede rapportage. Ook worden de uitkomsten besproken in het brede managementoverleg. Door deze aanpak hebben wij de ambitie om een groep medewerkers te creëren die in staat is sneller en adequater te reageren op verstoringen in de drinkwatervoorziening. Maar ook om de vraag en het aanbod naar drinkwater op korte en lange termijn te prognosticeren en hier, samen met externe stakeholders, op voor te sorteren.
Samenwerking tussen Vitens en haar omgeving is cruciaal. Grondwater, waar Vitens drinkwater van maakt, is immers gemeenschappelijk goed en zijn kwaliteit staat onder directe invloed van allerlei maatschappelijke ontwikkelingen en functies zoals landbouw en de energietransitie.
Voor het gemak voor de klant (straat hoeft maar één keer te worden opengebroken) en vanuit kostenoogpunt werken we intensief samen met regionale netbeheerders in de uitvoering van werken in de ondergrond. Ook strategisch werken we samen om de waarde van de infrastructuur voor de toekomst veilig te stellen. Dit doen we met partners in de stichting Next Generation Infrastructures.
Daarnaast verstrekken provincies onze winvergunningen. Vitens stuurt dan ook op haar relationeel kapitaal door actief stakeholdermanagement. We voeren veel stakeholderdialogen als onderdeel van onze reguliere taken, maar organiseren ook regelmatig op directieniveau dialogen met belangrijke stakeholders. Dit gebeurt bijvoorbeeld door algemene vergaderingen van aandeelhouders en informatie- en dialoog- bijeenkomsten over diverse onderwerpen. Team Omgevingsmanagement is onze regionale link op ambtelijk en bestuurlijk niveau als het gaat om onze operatie. Daarnaast wordt vanuit het team Public Affairs ingezet op stakeholdermanagement op het niveau van grotere maatschappelijk thema’s die het belang van drinkwater raken, zoals de energietransitie. Het team Public Affairs rapporteert direct aan de Directie. Per kwartaal worden de prioritaire thema's en issues bepaald in het directieoverleg. Team Public Affairs bewaakt en evalueert zelf de voortgang van de verschillende trajecten en stemt iedere twee weken, en wanneer nodig, af met de directie. Directie speelt zelf ook een actieve rol in stakeholdermanagement.
Vitens kan alleen maar zorgen voor betaalbaar en betrouwbaar drinkwater dankzij (samenwerking met) stakeholders. Daarom meten en sturen we op drie thema's:
Onze mensen.
Dialoog en belangenbehartiging.
Partnerships.
Onze mensen
Bij Vitens werken bijna 1.400 mensen. Het zijn betrokken en bevlogen medewerkers die bepalend zijn voor een goede werksfeer. Vitens maakt werk van hun gezondheid, betrokkenheid, veiligheid en ontwikkeling. Immers, werknemers die met plezier naar hun werk gaan, zijn productief op de werkvloer en minder vaak ziek. Sterk in je werk, noemen we dat.
Ruimte voor persoonlijke ontwikkeling
De datagestuurde organisatie die Vitens wil zijn, zorgt dat we in de toekomst meer kunnen doen met minder mensen. De uitdaging op korte termijn is om te zorgen dat medewerkers meegroeien met de veranderende werkzaamheden en nieuw benodigde kennis en competenties. Binnen onze strategische persoonsplanning geven we daarvoor de kans. Daarnaast profiteerden onze medewerkers in 2018 net als in voorgaande jaren van persoonlijke ontwikkelplannen met ruime opleidingsmogelijkheden en een eigen ontwikkelingsbudget. Dat geeft mensen tegelijkertijd ook de verantwoordelijkheid voor hun eigen loopbaan.
De uitdaging is te zorgen dat medewerkers meegroeien met de veranderende werkzaamheden en nieuw benodigde kennis en competenties.
Ziekteverzuim bestrijden
Het ziekteverzuim is dalende, maar nog te hoog. Met 4,7 procent ligt het verzuim nog boven de doelstelling van 4,4 procent. Het verlagen van het verzuim was afgelopen jaar al een speerpunt voor Vitens en voor 2019 blijft dat zo. Met het nieuw ontworpen leiderschapsprogramma moeten managers in 2019 medewerkers actief faciliteren om te werken aan hun duurzame inzetbaarheid binnen Vitens. In combinatie met een verzuimregistratiesysteem en het vergroten van kennis van managers rondom ziekte- en arbeidsongeschikheidswetgeving moet dat leiden tot een afname van het aantal zieke medewerkers.
Vitens heeft 1.392 medewerkers in dienst, waarvan 1.390 medewerkers met een collectieve arbeidsovereenkomst (exclusief directie: 99,86 procent van het totaal). Dit betreft al onze medewerkers in Nederland.
Gezondheidsrisico’s beperken
In de Gezondheidscheck nodigden we 1.372 medewerkers uit, een vragenlijst in te vullen over gezondheid en welzijn, met als doel inzicht te krijgen in de oorzaken van verzuim. We kregen 887 reacties. De algehele uitslag verbeterde ten opzichte van 2014 (de laatste keer dat we de check uitvoerden). Zo wordt er minder gerookt en gedronken. Minder positief is de toename van overgewicht (obesitas). Met de uitkomst gaan we in 2019 onder meer de sociaal-medische teams herinrichten om specifiek bijvoorbeeld obesitas of werkstress aan te pakken. Met meer gezonde voeding in het bedrijfsrestaurant en het gratis aanbieden van fruit moedigen we een gezonde levensstijl aan, zonder daarbij inbreuk te maken op de privacy van onze mensen.
Veilig werken
Onze Lost Time Injury Frequency (LTIF) is hoger dan in 2017: 4,6 in 2018 (12 van de 45 ongevallen resulteerden in verzuim) ten opzichte van 2,8 in 2017. De ongelukken in 2018 betreffen veelal val- en struikelongelukken. Daarom werken we in 2019 gestaag verder aan een betere veiligheidscultuur. Daarin spelen gesprekken tussen medewerker en manager een belangrijke rol. Dat geldt ook voor de veiligheidsambassadeurs die zich binnen Vitens door de gehele organisatie bewegen.
Integer werken
Binnen Vitens willen we op een eerlijke en integere manier werken. Mocht er zich een situatie voordoen waarbij er een vermoeden is van een ernstige misstand (zaken als overtreding van de wet, verspilling van overheidsgeld, manipulatie van informatie), dan hebben we daarvoor een regeling voor het melden ervan voor zowel medewerkers als externe stakeholders.
Arbeidsmarktbeleid versterken
In 2018 profileerden we ons richting (potentiële) werknemers met ruime arbeidsvoorwaarden die medewerkers grotendeels zelf kunnen samenstellen, zoals de mogelijkheid tot kopen van extra vakantiedagen. Vanwege de krapte op de arbeidsmarkt hebben we het arbeidsmarktbeleid toegesneden op de huidige markt. Mensen willen meer dan alleen een baan en bijbehorend salaris. Wat Vitens als werkgever bijzonder maakt en haar werknemers te bieden heeft, moeten we beter naar buiten communiceren. Om onze beloften waar te maken, focussen we daarnaast op ‘onboarding’. Als je mensen goed laat landen binnen een organisatie, zijn ze sneller ingewerkt en voelen ze zich betrokken.
Krapte op de arbeidsmarkt
De tijd dat mensen in groten getale op onze vacatures afkwamen, is voorbij. Het aantrekken van de economie maakt het vinden van werknemers lastiger. Met name in technische functies heerst er krapte op de arbeidsmarkt. Dat was zo in 2018 en blijft vermoedelijk zo in 2019. We sturen ook aan op het aannemen van jonge monteurs, omdat veel oudere werknemers de pensioenleeftijd naderen. Door nu al vooruit te denken, kunnen we dat gat straks beter vullen.
Dialoog en belangenbehartiging
Kraanwater is populair in Nederland en dat willen we zo houden. Net als dat water voldoende beschikbaar is. Daarom zoekt Vitens actief de dialoog op met stakeholders en klanten om het belang van schoon en betaalbaar drinkwater op de agenda te krijgen en/of houden.
In gesprek met klanten
Onze ambitie was dat 20 procent van onze klanten zich in 2018 bewust was waar hun water vandaan komt. Met als achterliggend idee: als onze klanten weten dat hun kraanwater lokaal uit de grond komt, wordt het duidelijk dat ze zelf een rol hebben bij het zuiver houden van de bronnen. Bijvoorbeeld door geen medicijnresten via de gootsteen weg te spoelen.
Om dat te bereiken, startten we een publiekscampagne over drinkwater in de vorm van een pop-up store. In de ‘Waterwinkel’ konden mensen proeven van verschillende drinkwaterbronnen, met als boodschap dat het water van Vitens bijzonder is en dat we daar zuinig op moeten zijn. Beide winkels leidden tot goede gesprekken met onze klanten.
Als klanten weten dat hun kraanwater lokaal uit de grond komt, wordt duidelijk dat ze zelf een rol hebben bij het zuiver houden van de bronnen.
In gesprek met stakeholders
We gingen op diverse momenten in gesprek met onze stakeholders. In de Waterwinkel hielden we in september een debat met Ed Nijpels (voorzitter Klimaatakkoord) en lokale stakeholders over de energietransitie. Vitens staat achter de opgave om richting 2030 de CO2-uitstoot in Nederland te halveren, maar maakt zich ook hard voor een schone ondergrond. Zo vinden we dat bijvoorbeeld drinkwatervoorraden en duurzame geothermieprojecten lastig samengaan op dezelfde plek. We staan open voor een dialoog met alle partijen, met schoon drinkwater als onze prioriteit.
In protest voor de klant
In oktober protesteerden we samen met de andere drinkwaterbedrijven in Nederland onder de titel ‘De maat is vol’ in een advertentie tegen de btw-verhoging op water. We waren het unaniem eens dat het watertarief voor consumenten vanaf 2019 niet voor ongeveer 30 procent uit belastingen kan bestaan. Deze campagne met de gehele watersector was ongebruikelijk, maar noodzakelijk in een uiterste poging de btw-verhoging tegen te houden. Politiek bracht het een discussie teweeg, maar onze zin kregen we niet. Desondanks blijft betaalbaarheid van water voor Vitens een belangrijk agendapunt.
Samenwerken om schulden vroeg te signaleren
In 2018 sloten we met gemeente Utrecht een convenant vroegsignalering af. In totaal hebben we inmiddels met zeventien gemeenten een dergelijk convenant. We werken met gemeenten binnen de convenanten samen aan het vroegtijdig signaleren van schulden. Drinkwater is een eerste levensbehoefte. En de drinkwaterrekening is vaak een van de laatste rekeningen die mensen niet meer kunnen betalen. Als het toch zo ver komt dan is er vaak meer aan de hand. Om deze mensen te kunnen helpen, is het vroegtijdig signaleren van schulden belangrijk en daar werkt Vitens graag aan mee.
Media-aandacht voor leiderschap
We wilden in 2018 met berichten over leiderschap in beeld zijn, met een mediawaarde van 0,4 miljoen euro. Dat haalden we ruimschoots met 1,3 miljoen euro (2017: 0,7 miljoen euro). Vooral de discussie rondom de precariobelasting in het eerste kwartaal en de droge zomer droegen bij aan de aanwezigheid van Vitens in veel (online) krantenartikelen en televisieprogramma’s.
Geleerd van de droge zomer
Een belangrijke les rondom communicatie leerden we in de zomer tijdens de lange periode van droogte. We riepen klanten op het watergebruik te spreiden en zeiden later in samenspraak met de waterschappen niet te sproeien. Dat niet alle drinkwaterbedrijven tot waterbesparing opriepen, leidde tot een diffuus beeld bij de consument. De communicatie was versnipperd doordat de nationale en regionale boodschap niet altijd hetzelfde waren. In de toekomst wil Vitens dit oppakken met alle betrokken partijen voor een eenduidige communicatie richting de klant.
Beter in beeld bij stakeholders dankzij Drinkwaterplatform.nl
Om het belang van goed en genoeg drinkwater nog beter onder de aandacht te brengen, begon Vitens samen met negen andere drinkwaterbedrijven in Nederland en Vewin de site Drinkwaterplatform.nl: een redactioneel online platform waar de kwaliteit van drinkwater in Nederland centraal staat. Bij de lancering van de site in het najaar van 2017 hoopten we per maand ongeveer 1.000 mensen te bereiken. Eind 2018 bereikt de site gemiddeld 5.000 bezoekers per maand.
Partnerships
We willen een waterbedrijf met een datagestuurde drinkwatervoorziening zijn. Dat vereist ook kennis van buitenaf. We zijn niet alleen benieuwd hoe andere waterbedrijven het doen, maar hebben voor het uitvoeren van onze digitale strategie ook partnerships buiten de watersector nodig. En onze klanten, die ons stimuleren en helpen met hun inzichten.
Samenwerking buiten de watersector
Om datagestuurd water te maken en te leveren, heeft Vitens de hulp nodig van onder meer IT-, technologie- en adviesbedrijven. Daarom werkten we in 2018 samen met partijen buiten de watersector. Zo bracht een bedrijf in data ons de betekenis en werking van data bij. En een consultingbedrijf ondersteunde bij de uitwerking van een digitale datagedreven strategie.
Samenwerking binnen de watersector
Binnen de watersector ontstonden of continueerden we waardevolle – zelfs internationale – samenwerkingen. Met een Spaans en een Engels waterbedrijf deelden we kennis over de rol van data en digitalisering op het gebied van drinkwaterproductie, distributie en klant. We pakken dat alle drie anders aan en leren zo van elkaar. Deze kennisdeling helpt om de digitale koers van Vitens verder vorm te geven en investeringen te onderbouwen. In 2019 blijven deze samenwerkingen belangrijk om van Vitens een datagestuurd bedrijf te maken.
Samenwerken doen we ook veel met de Vereniging van Waterbedrijven in Nederland (VEWIN). Deze samenwerking richt zich vooral op het zichtbaarder maken van het drinkwaterbelang in de politieke arena. En om het drinkwaterbelang stevig te verankeren in de besluitvorming in Den Haag en in Brussel. Het gaat hierbij om thema's als de Structuur Nota Ondergrond (STRONG), geothermie, de energietransitie en het behalen van de doelstellingen uit de kaderrichtlijn water.
Binnen de watersector ontstonden of continueerden we waardevolle – zelfs internationale – samenwerkingen.
Samenwerking met klanten en partners
Om tot oplossingen rondom een schone bodem en grondwater te komen, trad Vitens in maart toe tot een alliantie die oproept tot statiegeld op PET-flessen en blikjes. Deze doelstelling past goed bij onze positionering waarin we ons hard maken voor een schone leefomgeving. Eind 2018 startten we een project voor een oplossing voor loslopende honden in waterwingebieden. Door media te betrekken en de dialoog aan te gaan met omwonenden hopen we dat mensen zich bewust worden van de gevolgen van bijvoorbeeld hondenpoep voor de kwaliteit van drinkwater. Dit is een van de projecten waarmee we in 2019 verdergaan in samenwerking met klanten en andere partners.
Bijdrage aan duurzame en circulaire economie
Vitens wil graag bijdragen aan een duurzame en circulaire economie. Daarom willen we onze reststromen waar mogelijk hergebruiken. In 2018 startten we dankzij de samenwerking met een kennispartner in landbouw met de levering van kalkkorrels die vrijkomen bij de drinkwaterproductie.
Nationale Bodemhack
Eind november organiseerden we een Nationale Bodemhack in samenwerking met a.s.r. en de Rabobank. Het doel was om de kwaliteit van agrarische bodem- en watersystemen in Nederland in kaart te brengen en de kwaliteit van het beheer te monitoren. Een verbeterde bodem betekent schoner grondwater en dus kwalitatief beter drinkwater. Met een dynamische bodemindex als resultaat willen we hiermee bekijken hoe we op een andere manier met de ondergrond kunnen omgaan.