Overige toelichting op de geconsolideerde jaarrekening

[26] Dividend

In 2018 heeft de aandeelhoudersvergadering ingestemd met de voorgestelde winstbestemming over het resultaat 2017. Als gevolg hiervan heeft in juni 2018 betaling plaatsgevonden van het dividend en is het restant toegevoegd aan de overige reserves.

De directie stelt de aandeelhouders voor om dividend over het resultaat 2018 op gewone aandelen ad € 5,2 miljoen uit te betalen in 2019 (goedgekeurd door de Raad van Commissarissen op 24 april 2019). Op een totaal van 5.777.247 gerechtigde aandelen betekent dit een dividend van € 0,90 per aandeel.

[27] Verbonden partijen

De aandelen van Vitens worden gehouden door aandeelhouders uit de publieke sector (provincies en gemeenten). Vitens heeft belangen in geassocieerde deelnemingen en joint ventures, waarin ze ofwel invloed van betekenis heeft, maar geen beslissende zeggenschap, ofwel gezamenlijke zeggenschap uitoefent in bedrijfsvoering en financieel beleid. Transacties met deze partijen worden uitgevoerd op arm’s length basis.

Vitens Evides International B.V.

In 2018 is door de aandeelhouders Vitens (50%) en Evides N.V. (50%) gezamenlijk een bedrag van € 3,8 miljoen (2017: € 3,8 miljoen) gestort als bijdrage in de ontwikkelingsactiviteiten van Vitens Evides International B.V. Daarnaast is door Vitens in 2018 een bedrag van € 1,1 miljoen (2017: € 1,0 miljoen) gefactureerd. Dit betreft uren van Vitens medewerkers die hebben deelgenomen aan projecten van Vitens Evides International B.V. en kosten als gevolg van afgesloten service level agreements.

Facturatie B.V.

Jaarlijks worden door Facturatie B.V. de afschrijvingskosten doorbelast aan de aandeelhouders Vitens (50%) en Evides N.V. (50%). De afschrijvingskosten voor Vitens bedragen in 2018 € 0,5 miljoen (2017: € 0,5 miljoen). Ultimo 2018 staat bij Vitens nog een bedrag van € 0,2 miljoen (2017: € 0,2 miljoen) op de balans voor door te belasten afschrijvingskosten.

Hieronder een overzicht van de andere verbonden partijen.

Ultimo boekjaar bedragen de vorderingen en schulden van verbonden partijen:

[28] Waterbalans

Het werkelijk NIRG over 2017 (na facturering van 99,4% van levering aan klanten) is hoger uitgekomen dan gerapporteerd in de jaarrekening 2017 (6,6% vs. 6,1%). Het totaal ingeschatte waterverbruik en vastrecht per ultimo 2017 dat in 2018 zou worden gefactureerd is 0,3% te hoog geweest ten opzichte van de werkelijke facturatie (€ 207,7 miljoen op een totaal van € 208,2 miljoen). Het NIRG over 2018 (43,9% van de levering aan klanten is gefactureerd) is berekend op 6,3%.

[29] Financieel risicomanagement

Beheersing van kapitaal

In 2016 is het financieel beleid aangescherpt. In het financieel beleid van Vitens is als doelstelling ten aanzien van de solvabiliteit het volgende geformuleerd: ‘Een eigen vermogen minimaal gelijk aan 30% van het balanstotaal’ (dit was 25%). Deze primaire doelstelling staat centraal bij de beheersing van de financiële risico’s. Ultimo 2018 bedraagt de solvabiliteit 30,2% (2017: 30,9%).

Vitens heeft in haar treasurystatuut opgenomen dat het renterisico niet groter mag zijn dan 25% van de totale vreemdvermogenpositie. Het renterisico is de som van de renteherzieningen (inclusief rente-instrumenten) en hetgeen nodig is aan nieuwe financiering (schuldvernieuwing) in enig jaar.

Vitens heeft met diverse kredietgevers kredietarrangementen afgesloten. In deze arrangementen worden door de kredietgevers voorwaarden (financiële ratio’s) gesteld waaraan Vitens moet voldoen.

In oktober 2017 is de WACC voor de jaren 2018 en 2019 vastgesteld op 3,4%. Voor deze jaren blijft het maximum aan toegestane solvabiliteit op 70%.

Vitens heeft in 2018 voldaan aan de financiële ratio’s van haar kredietgevers met uitzondering van de Interest Coverage-ratio. Hiervoor heeft Vitens een schriftelijk bevesting van de bank ontvangen waarin staat dat sprake is van een tijdelijke situatie en waarin de dergelijke situatie wordt gedoogd.

Vitens heeft in 2018 een voorlopige WACC behaald van 2,6%. De definitieve WACC wordt vastgesteld middels het Bedrijfsverslag dat voor 1 oktober 2019 aan het ministerie van Infrastructuur & Waterstaat wordt gerapporteerd. De behaalde WACC is onder de gestelde norm van 3,4%. Als gevolg van ‘de overwinst 2016’ heeft Vitens in lijn met de Drinkwaterwet € 11,3 miljoen gecorrigeerd op het maximaal te behalen bedrijfsresultaat 2018. Hierdoor daalt de gestelde norm voor 2018 van 3,4% naar circa 2,6%.

1. De streefwaarden betreffen de door de kredietgevers gestelde voorwaarden voor de diverse kredietarrangementen.

2. De streefwaarde wordt een keer per twee jaar vastgesteld, en is voor de jaren 2018 en 2019 vastgesteld op 3,4% (voor de jaren 2016 en 2017: 4,2%; voor de jaren 2014 en 2015: 4,8%).

Berekeningswijze financiële ratio’s en gebruikte afkortingen

• Solvabiliteit (eigen vermogen): eigen vermogen x 100% gedeeld door het balanstotaal;

• Solvabiliteit (garantievermogen): (eigen vermogen + achtergestelde leningen) x 100% gedeeld door het balanstotaal;

• Leverage: netto operationele kasstroom gedeeld door rentedragende schulden (inclusief de achtergestelde leningen);

• Ebit: bedrijfsresultaat plus resultaat joint ventures en geassocieerde deelnemingen;

• Ebitda: EBIT plus afschrijvingen en bijzondere waardeverminderingen;

• WACC: bedrijfsresultaat plus bijdrage buitenlandse activiteiten ten behoeve van bevordering van een goede drinkwatervoorziening gedeeld door het gemiddelde balanstotaal.

Financiële risico’s worden binnen Vitens beheerst door de treasurycommissie die onder toezicht staat van de directie. Belangrijke doelstellingen uit het treasurybeleid zijn het waarborgen van een blijvende toegang tot de kapitaalmarkt, het beheersen van financiële risico’s, het realiseren van zo laag mogelijke kosten en het zekerstellen van voldoende liquiditeit.

Vitens is onderhevig aan de volgende financiële risico’s: marktrisico (inclusief prijsrisico, valutarisico en interestrisico), kredietrisico en liquiditeitsrisico.

Marktrisico

(i) Prijsrisico

Onder prijsrisico wordt verstaan: het risico van waardemutaties als gevolg van veranderingen in marktprijzen.

In bovenstaande tabel staan de reële waarden van de financiële activa en verplichtingen. De derivaten zijn hierin niet vermeld aangezien deze tegen reële waarde op de balans worden verantwoord.

De reële waarden van de financiële activa en verplichtingen zijn als volgt bepaald:

1. Handels- en overige vorderingen en vooruitgefactureerde bedragen: gezien de korte doorlooptijd van deze vorderingen is de reële waarde overeenkomstig de boekwaarde;

2. Langlopende financiële activa: deze post betreft een verstrekte lening ten behoeve van financiering van het wagenpark en hypothecaire leningen aan (oud-) werknemers. De reële waarden hiervan zijn bepaald door het contant maken van de toekomstige kasstromen;

3. Achtergestelde en langlopende geldleningen: de reële waarden hiervan zijn bepaald door het contant maken van de toekomstige kasstromen tegen de voor Vitens van toepassing zijnde yield rentecurve per 31 december;

4. Handelsschulden en overige te betalen posten, nog te ontvangen facturen, rentedragende verplichtingen en kortlopende overige financiële verplichtingen: de reële waarde van de genoemde posten is gezien de korte doorlooptijd overeenkomstig de boekwaarde;

5. Rentedragende verplichtingen: de reële waarde van de rentedragende verplichtingen is overeenkomstig de boekwaarde.

(ii) Valutarisico

Dit betreft het risico dat de waarde van een financieel instrument verandert als gevolg van fluctuaties van valutakoersen. Vitens Evides International B.V. is een joint venture van Vitens en Evides N.V. en voert projecten uit in ontwikkelingslanden met als doel verbetering van de watervoorziening. Vitens Evides International B.V. alsook haar dochtermaatschappijen/ deelnemingen hanteren de euro als functionele valuta. Eventuele koersverschillen worden per transactie berekend en ten gunste/ ten laste gebracht van de winst-en-verliesrekening. Vitens loopt zelf geen valutarisico over haar activiteiten omdat alle bedrijfsactiviteiten plaatsvinden binnen Nederland.

(iii) Interestrisico

In het kader van de normale bedrijfsuitoefening maakt Vitens gebruik van derivaten (interest rate swaps) om renterisico’s te beperken. Het doel van dit beheer is de invloed van veranderingen in rentetarieven op de resultaten te beperken. Derivaten worden gebruikt om de leningenportefeuille te sturen op het gewenste risicoprofiel. Deze instrumenten worden niet gebruikt voor speculatieve of handelsdoeleinden. Vitens heeft in het treasurystatuut opgenomen dat maximaal over 25% van het totaal vreemd vermogen (exclusief achtergestelde geldleningen) renterisico mag worden gelopen. Ultimo 2018 kwam het aldus berekende renterisico uit op 26,3% (2017: 24,6%).

Hiermee is niet voldaan aan de gestelde norm. Dit is voornamelijk het gevolg van het verwachte investeringsniveau in 2019. In 2019 verwacht Vitens weer te voldoen aan de grens van 25%. Het renterisico is voor een klein deel van de leningenportefeuille onderhevig aan renteschommelingen en de invloed op de rentelasten is beperkt.

Een eventuele stijging/daling van de kortetermijnrente (driemaands Euribor) van honderd basispunten (1%) betekent voor Vitens een stijging/daling van de rentekosten van € 1,4 miljoen op jaarbasis (2017: € 1,3 miljoen). De stijging/daling heeft betrekking op de roll-over-leningen die niet zijn afgedekt door middel van derivaten en het saldo over de rekening-courant.

Een eventuele daling van de rentecurve ten opzichte van 31 december 2018 van honderd basispunten (1%) heeft een negatief effect van € 29,3 miljoen op de waarde van de derivaten. Een eventuele stijging van de rentecurve ten opzichte van 31 december 2018 van honderd basispunten (1%) heeft een positief effect van € 26,1 miljoen op de waarde van de derivaten. Een negatief of positief effect op de waarde van de derivaten resulteert in mutaties in het eigen vermogen.

De rentederivaten zijn gerelateerd aan roll-over-leningen die op termijn aflopen. Voor een hoofdsom van € 295,0 miljoen is de looptijd (tot 2027) van de rentederivaten gelijk aan de looptijd van de roll-over-leningen. Voor een hoofdsom van € 50 miljoen is de looptijd (€ 25 miljoen tot 2042 en € 25 miljoen tot 2043) niet gelijk aan de roll-over-lening. Gezien de aard van de bedrijfsactiviteiten acht Vitens het waarschijnlijk dat ook voor de periode na het aflopen van de huidige roll-over-leningen een financieringsbehoefte zal bestaan en ingevuld zal worden die minimaal gelijk is aan de hoofdsom en looptijd van de gerelateerde rentederivaten.

Onderstaande tabel toont de vervaldatum of, indien eerder, de contractuele renteherzieningsdatum van de leningenportefeuille op 31 december 2018. Dit geeft inzicht in de mate waarin Vitens wordt blootgesteld aan wijzigingen in de hoogte van rentepercentages voor financiële verplichtingen.

Kredietrisico

Vitens is onderhevig aan debiteurenrisico’s in het geval dat klanten niet kunnen voldoen aan hun verplichtingen. Ultimo 2018 bedraagt het debiteurensaldo waarover dit risico wordt gelopen € 30,2 miljoen (2017: € 27,5 miljoen), zie noot [5].

De overige kortlopende vorderingen € 18,0 miljoen (2017: € 12,7 miljoen) bestaan uit vorderingen op meelifters € 0,3 miljoen (2017: € 0,4 miljoen), belastingen en premies sociale verzekeringen € 3,5 miljoen (2017: € 1,1 miljoen), vooruitbetaalde kosten nihil (2017: € 0,1 miljoen) en nog te ontvangen opbrengsten € 14,2 miljoen (2017: € 11,1 miljoen). Op de vorderingen van meelifters en van de belastingen en sociale premies loopt Vitens geen kredietrisico. Vitens heeft geen significante concentraties van kredietrisico.

Liquiditeitsrisico

Het liquiditeitsrisico bestaat uit het risico dat Vitens niet of niet tijdig aan financiële middelen kan komen om te voldoen aan haar verplichtingen. Om dit risico te minimaliseren, beoordeelt Vitens regelmatig de verwachte en potentiële kasstromen over een tijdshorizon van meerdere jaren. Tevens wordt jaarlijks een gedetailleerde liquiditeitsprognose opgesteld om eventuele schommelingen in de liquiditeitsbehoefte tijdig te kunnen onderkennen en eventueel gepaste actie te ondernemen.

Per 31 december 2018 beschikt Vitens over een rekening-courantfaciliteit tot een bedrag van € 65 miljoen, een kasgeldfaciliteit tot een bedrag van € 55 miljoen (hiervan betreft € 25 miljoen een ongecommitteerde faciliteit), een langlopende kredietfaciliteit van € 65 miljoen (faciliteit van € 300 miljoen, waarvan € 235 miljoen is afgeroepen in de periode 2006-2018) en een langlopende kredietfaciliteit van € 50 miljoen (faciliteit van € 150 miljoen, waarvan € 100 miljoen is afgeroepen in de periode 2016-2018).

De contractueel overeengekomen (niet gedisconteerde) betalingen op financiële verplichtingen worden weergegeven in de onderstaande tabel.

Vitens loopt ook liquiditeitsrisico inzake bijstortingsverplichtingen uit hoofde van negatieve marktwaarde van derivaten. Per 31 december 2018 heeft Vitens geen bijstortingen hoeven te verrichten.

Met een partij heeft Vitens een derivaat afgesloten, waarbij een bijstorting kan plaatsvinden boven een bepaalde negatieve marktwaarde (de treshold). Vitens heeft hierbij één derivaat afgesloten met een waarde van € 25 miljoen. De negatieve marktwaarde per 31 december 2018 bedraagt € 8,0 miljoen (2017: € 7,7 miljoen; treshold bedraagt € 20 miljoen). Een eventuele daling van de rentecurve ten opzichte van 31 december 2018 van honderd basispunten (1%) heeft een negatief effect van € 6,8 miljoen op de waarde van het derivaat. Een eventuele stijging van de rentecurve ten opzichte van 31 december 2018 van honderd basispunten (1%) heeft een positief effect van € 5,4 miljoen op de waarde van het derivaat.

[30] Saldering van financiële activa en financiële verplichtingen

Ultimo 2017 en 2018 heeft Vitens geen financiële activa en financiële verplichtingen gesaldeerd in de balans opgenomen. Eveneens is geen sprake van voorwaardelijke rechten tot saldering die zouden kunnen leiden tot gesaldeerde afwikkeling van financiële activa en financiële verplichtingen.

[31] Gebeurtenissen na balansdatum

Na balansdatum hebben zich geen gebeurtenissen voorgedaan.