Toelichting op de geconsolideerde balans

 [1] Immateriële vaste activa

De investeringen in immateriële vaste activa 2021 hebben betrekking op aangeschafte software, ontwikkelingskosten en licenties. In 2021 is € 4,1 miljoen overgeheveld van de werken in uitvoering van de materiële vaste activa naar de werken in uitvoering van de immateriële vaste activa gezien deze betrekking hebben op software, ontwikkelingskosten en licenties.

[2] Materiële vaste activa

De vergelijkende cijfers van 2020 zijn aangepast als gevolg van een stelwijziging van de waardering van kantoorgebouwen. De waardering is retrospectief aangepast per 31 december 2020 van waardering op reële waarde naar historische kostprijs. De balanswaarde van kantoorgebouwen is hierdoor met € 2,1 miljoen gestegen. Dit verschil is daarbij als mutatie in het eigen vermogen verwerkt in de overige reserves, zie noot 7. 

Toerekening van de rentekosten (IAS 23) vindt plaats op basis van de gewogen gemiddelde rente over de rentedragende schulden (2021: 2,6%; 2020: 3,0%) voor projecten die zijn gestart na 1 januari 2009, waarin minimaal € 1 miljoen is geïnvesteerd en die een looptijd hebben langer dan 12 maanden. In 2021 is € 1,3 miljoen (2020: € 1,0 miljoen) aan rentekosten toegerekend aan projecten in aanbouw.

In 2021 heeft een reële-waardemutatie plaatsgevonden van € 0,3 miljoen en die heeft betrekking op herwaardering dienstwoningen (2020: € 0,1 miljoen herwaardering kantoorgebouwen).

[3] Activa met gebruiksrecht

Door Vitens zijn lease- en huurovereenkomst aangegaan voor het wagenpark en de huur van diverse panden en bedrijfsgebouwen.  De lease- en huurovereenkomsten worden verwerkt volgens IFRS 16. De korte termijn lease- en huurovereenkomsten (< 1 jaar) / lage waarde lease- en huuroverkomsten (< € 5.000,-) zijn onder de NUBBV huurverplichtingen opgenomen, zie noot [16].

In onderstaand tabel is het verloopoverzicht 2021 van de lease- en huuroverkomsten voor zowel het gebruiksrecht als leaseverplichting opgenomen.

[4] Geassocieerde deelnemingen en joint ventures

Hieronder staat een overzicht van de groepsmaatschappijen, geassocieerde deelnemingen en joint ventures.

Eind 2021 is SubMerge B.V. opgericht ten behoeve van het vermarkten en ontwikkelen van een “Autonome Inspectie Robot” (‘AIR’), bedoeld voor het autonoom observeren van de toestand van het Nederlandse drinkwaterdistributienet en het verwerven en verkopen van de bij de ontwikkeling van de AIR verworven en (nog) te verwerven intellectuele eigendomsrechten.

Financiële gegevens geassocieerde deelnemingen en joint ventures

Van de bovengenoemde geassocieerde deelnemingen en joint ventures is geen jaarrekening 2021 beschikbaar vóór publicatie van het Vitens jaarverslag 2021. Het verwachte resultaat 2021 van de geassocieerde deelnemingen en joint ventures is wel meegenomen. De genoemde bedragen in bovenstaande tabel hebben betrekking op het geheel van de entiteiten.

[5] Overige financiële activa

Ultimo boekjaar bedragen de overige financiële activa € 0,2 miljoen (2020: € 0,2 miljoen), deze hebben betrekking op verstrekte leningen.

[6] Handels- en overige vorderingen

Het saldo van de handelsdebiteuren betreft waterdebiteuren in de zakelijke en consumentenmarkt € 17,7 miljoen (2020: € 27,1 miljoen) en overige niet-waterdebiteuren € 21,3 miljoen (2020: € 10,2 miljoen). De reële waarde van de debiteuren is gelijk aan de boekwaarde.

Ultimo boekjaar bedragen de waardeverminderingen van debiteuren € 2,2 miljoen (2020: € 2,3 miljoen). De last in de winst-en-verliesrekening over 2021 is € 0,2 miljoen (2020: € 1,5 miljoen).

Hieronder een verloopoverzicht van de debiteurenvoorzieningen.

Onderstaand overzicht toont de openstaande handelsdebiteuren naar ouderdom. Dit is inclusief de nog niet gekoppelde ontvangsten welke voor 2021 nihil zijn (2020: € 0,1 miljoen) en exclusief de vorderingen op meelifters voor een bedrag van € 0,2 miljoen (2020: € 0,3 miljoen), aangezien Vitens hierover geen debiteurenrisico loopt.

In het saldo van de handelsdebiteuren per 31 december 2021 zitten geen individuele vorderingen, welke niet reeds zijn voorzien, die bij oninbaarheid een materiële impact hebben op het resultaat van Vitens. In de voorziening is rekening gehouden met toekomstige economische ontwikkelingen welke impact kunnen hebben op de handels- en overige vorderingen. In de debiteuren zijn geen vorderingen opgenomen welke uit hoofde van het expected credit loss model niet als openstaande vordering geclassificeerd kunnen worden (IFRS 9).

Waterdebiteuren

Niet-waterdebiteuren

[7] Eigen vermogen

Maatschappelijk kapitaal

Het maatschappelijk kapitaal van de vennootschap bedraagt € 18.000.000, verdeeld in 18.000.000 gewone aandelen van nominaal € 1 per aandeel.

Geconsolideerd mutatieoverzicht eigen vermogen

Het maatschappelijk kapitaal van de vennootschap bedraagt € 18.000.000, verdeeld in 18.000.000 gewone aandelen van nominaal € 1 per aandeel. Hiervan zijn ultimo 2021 5.777.247 aandelen geplaatst en volgestort.

De agioreserve betreft een reserve als gevolg van de oprichting van Vitens in 2001. Per geplaatst aandeel (4.475.439) bedroeg dit € 9 per aandeel (in totaal € 40,3 miljoen). In 2006 zijn als gevolg van de fusie 1.887.685 aandelen uitgegeven en per aandeel is € 52,80 toegevoegd aan de agioreserve (totaal van € 99,7 miljoen). In 2006 en 2007 is via een drietal tranches de aandelen van Nuon N.V. ingekocht (totaal aandelen 1.615.655). Hiervan zijn in 2006 619.223 aandelen en in 2007 175.000 aandelen ingetrokken. Per aandeel is € 9 in mindering gebracht op de agioreserve (totaal € 7,1 miljoen). In 2007 is een deel van de aandelen door Nuon N.V. verkocht aan gemeenten en provincies (totaal aandelen 274.935). In 2011 heeft Vitens 208.346 aandelen uitgegeven en per aandeel is € 69 toegevoegd aan de agioreserve (totaal van € 14,4 miljoen).

De afdekkingsreserve is bestemd voor ongerealiseerde aanpassingen in de reële waarde van financiële instrumenten als gevolg van toepassing van cashflow hedge accounting. In 2021 heeft een break plaatsgevonden. Van één derivaat met een breakclause per 1 november 2021 is het contract beëindigd. Het totaal betaalde bedrag voor de afkoop van het contract (zijnde negatieve marktwaarde) bedraagt € 12,0 miljoen. Het derivaat had een looptijd tot 30 juni 2043. Zolang het onderliggende renterisico niet is verdwenen, wordt het saldo verwerkt over de resterende looptijd tot 30 juni 2043. In 2021 is € 0,1 miljoen vanuit de afdekkingsreserve verantwoord onder de financiële lasten.

De overige reserves betreft een reserve als gevolg van gecumuleerde ingehouden winsten. Het effect van de stelselwijziging is in de overige reserves verwerkt (retrospectief).

Winstbestemming

De directie stelt de aandeelhouders voor het resultaat na belastingen als volgt te bestemmen (goedgekeurd door de Raad van Commissarissen op 15 maart 2022): geen uitkering van dividend en het resultaat ad € 19,4 miljoen toevoegen aan de overige reserves. Dit is conform het financieel beleid.

[8] Egalisatierekening bijdragen van derden

Vitens past IFRS 15 (Revenue from Contracts with Customers) toe voor de bijdragen die Vitens ontvangt van derden voor de aanleg van aansluitleidingen. De amortisatietermijn bedraagt 33^1/3 jaar en is gelijkgesteld aan de afschrijvingstermijn van de investeringen in aansluitleidingen.

Het kortlopend deel van de egalisatierekening bijdragen van derden wordt verantwoord onder de kortlopende verplichtingen, zie noot [15].

[9] Achtergestelde geldleningen

Aflossing van de achtergestelde geldleningen vindt plaats in vijftien jaarlijkse termijnen met een mogelijkheid tot opschorting indien in het boekjaar de solvabiliteit lager is dan 25%. Rente wordt vergoed over het niet-afgeloste deel van de hoofdsom. Dit percentage komt overeen met het gemiddelde rentepercentage over 10-jaars Nederlandse staatsleningen over de vijf voorafgaande kalenderjaren, vermeerderd met honderd basispunten (1%) en bedroeg over 2021 1,14% (2020: 1,40%). De geldleningen zijn achtergesteld ten opzichte van de andere schuldverplichtingen. De reële waarden van de achtergestelde geldleningen staan onder noot [30].

[10] Langlopende geldleningen

De langlopende verplichtingen hebben betrekking op onderhandse- en roll-over-leningen. De reële waarden van de langlopende verplichtingen staan onder noot [30].

In 2021 is voor € 100,0 miljoen aan nieuwe leningen aangetrokken (2020: € 70,0 miljoen).

De rente over de roll-over-leningen wordt telkens tussen 1-maands en 12-maands Euribor gefixeerd en schommelt afhankelijk van de ontwikkelingen op de kapitaalmarkt.

Overige informatie over langlopende- en achtergestelde geldleningen

Aangaande de bovengenoemde leningenportefeuille zijn geen zekerheden afgegeven (pandrecht, hypotheekrecht, zekerheidseigendom en dergelijke).

[11] Derivaten

Per 31 december 2021 hield Vitens de onderstaande tegen reële waarde opgenomen financiële instrumenten.

De marktwaarde van de derivaten wordt gevormd door ongerealiseerde aanpassingen in de reële waarde als gevolg van wijzigingen in de rentecurves. Concreet betekent dit dat de te betalen rente op de derivaten hoger is dan de huidige marktrente waardoor een negatieve waarde in 2021 van € 48,5 miljoen (2020: € 82,3 miljoen negatief) ontstaat. De reden voor het afsluiten van deze derivaten is het tegengaan van renterisico’s door grote mutaties in de marktrente. De betreffende negatieve waarde zal niet direct door Vitens worden verantwoord in de winst-en-verliesrekening omdat de hedge als effectief wordt gekwalificeerd. IBOR reforming van rente benchmarks door alternatieve benchmarktarieven  hebben geen impact op de hedgerelaties van Vitens en overige financiële instrumenten, aangezien er nog geen aanpassing is geweest in de Euribor-tarieven.

Ultimo 2021 heeft Vitens zes rentederivaten met een hoofdsom van € 245,0 miljoen (2020: zeven rentederivaten € 270,0 miljoen) waarbij de variabele rente op de roll-over-leningen wordt gefixeerd gedurende één tot twintig jaar. De reële waarde van deze rentederivaten bedraagt ultimo 2021 negatief € 48,5 miljoen (2020: negatief € 82,3 miljoen). Van de hiervoor genoemde derivaten heeft Vitens één rentederivaat (2021: € 14,1 miljoen; 2020: twee derivaten € 34,6 miljoen) met een resterende looptijd van twintig jaar (met een hoofdsom van € 25 miljoen), met een breakclause (voor beide partijen) na iedere tien jaar (in 2031). Voor het derivaat is het kredietrisico (CVA/DVA), dat wordt meegenomen in de waardering, bepaald tot aan de breakclause en niet over de gehele looptijd. Van één derivaat met een breakclause per 1 november 2021 is het contract beëindigd. Het totaal betaalde bedrag voor de afkoop van het contract (zijnde negatieve marktwaarde) bedraagt € 12,0 miljoen.

[12] Voorzieningen personeelsbeloningen

Van het langlopende deel van de voorzieningen personeelsbeloningen heeft € 0,7 miljoen (2020: € 1,0 miljoen) betrekking op verwachte uitgaven tussen één en vijf jaar en heeft € 0,3 miljoen (2020: € 0,3 miljoen) betrekking op verwachte uitgaven na vijf jaar. Het kortlopend deel van de voorzieningen personeelsbeloningen wordt verantwoord onder de kortlopende verplichtingen, zie noot [15].

Reorganisatievoorzieningen

De reorganisatievoorzieningen gelden ter dekking van de verplichtingen uit de nog geldende sociale plannen. De berekening is gebaseerd op het aantal boventallige medewerkers met daarbij totale loonkosten per werknemer, een reële benadering van het aantal dienstjaren en de (gemiddelde) leeftijd.

De uitkeringstromen zijn contant gemaakt tegen een rekenrente van 2,6% (2020: 3,0%). Er is geen rekening gehouden met sterfte. Ultimo 2021 resteert een bedrag van € 0,2 miljoen (2020: € 0,9 miljoen).

Jubileumvoorziening

Hieronder zijn de belangrijkste uitgangspunten weergegeven die bij de bepaling van de jubileumvoorziening zijn gebruikt.

[13] Overige voorzieningen

De overige voorzieningen hebben betrekking op mogelijke vergoeding voor droogteschades in onttrekkingsgebieden rondom een aantal productielocaties, niet afgedragen bedragen aan derden over de periode 2015-2019, reservering voor langdurig zieken en voor een aantal juridische geschillen die voortvloeien uit de bedrijfsvoering.

Voor zover noodzakelijk geacht zijn voorzieningen getroffen zoals vermeld in bovenstaand verloopoverzicht.

[14] Leaseverplichtingen

Door Vitens zijn lease- en huurovereenkomst aangegaan voor het wagenpark en de huur van diverse panden en bedrijfsgebouwen. De lease- en huurovereenkomsten zijn verwerkt volgens IFRS 16.

In onderstaand tabel is het verloopoverzicht van de lease- en huuroverkomsten voor zowel het gebruiksrecht als leaseverplichting opgenomen.

[15] Kortlopende verplichtingen

De reële waarde van de handelsschulden en overige te betalen posten, belastingverplichtingen, kortetermijnpersoneelsbeloningen, nog te ontvangen facturen en overlopende passiva zijn niet-rentedragende verplichtingen is gezien de korte doorlooptijd overeenkomstig de nominale waarde. Handelsschulden en belastingverplichtingen worden in principe binnen een termijn van 30 dagen betaalbaar gesteld. De belastingverplichtingen bestaan uit: af te dragen grond- en leidingwaterbelasting € 11,7 miljoen (2020: € 12,4 miljoen) en af te dragen loonbelasting en premies sociale verzekeringen € 3,5 miljoen (2020: € 3,6 miljoen).

De kortlopende rentedragende verplichtingen, ultimo 2021 € 97,6 miljoen (2020: € 135,5 miljoen), bestaan naast de aflossingsverplichtingen van de langlopende verplichtingen € 56,3 miljoen (2020: € 68,9 miljoen) en kortlopend deel derivaten nihil (2020: € 34,6 miljoen) uit rentedragende verplichtingen bij bankinstellingen € 41,3 miljoen (2020: € 32,0 miljoen). De rentedragende verplichtingen hebben betrekking op rekening-courantkrediet. Over dit bedrag wordt een variabele rente betaald. Deze is gebaseerd op 1-maands Euribor inclusief een overeengekomen opslagpercentage.

De post kortetermijnpersoneelsbeloningen bedraagt aan het eind van 2021 € 35,2 miljoen (2020: € 33,9 miljoen) en betreft alle verplichtingen aan het personeel zoals kortlopend deel van de reorganisatievoorzieningen en de jubileumvoorziening, af te dragen pensioenpremie, reservering te betalen WW en te betalen vakantiedagen/-geld.

[16] Niet in de balans opgenomen verplichtingen

Leaseverplichtingen

Genoemde verplichtingen zijn uit hoofde van non-lease componenten (service en onderhoud) van bedrijfsauto’s. De verplichtingen voor gebruiksrecht van bedrijfsauto’s zijn conform IFRS 16 opgenomen in de jaarrekening van Vitens.

Huurverplichtingen

Genoemde verplichtingen zijn uit hoofde van huurcontracten van kantoorgebouwen, inventaris, parkeerplaatsen en steunpunten. Voor de huurcontracten waar IFRS 16 van toepassing op is, zijn slechts in de huurverplichting de servicekosten opgenomen.

Energieverplichtingen

Genoemde verplichtingen zijn uit hoofde van energiecontracten voor de productiebedrijven.

Inkoop waterverplichtingen

Genoemde verplichtingen zijn uit hoofde van inkoop van water voor een periode tot 40 jaar.

Verplichtingen uit hoofde van Drinkwaterwet (WACC)

In de Drinkwaterwet zijn belangrijke financiële kaders opgenomen voor tariefbeheersing en solvabiliteit. Zo is een maximum gesteld aan de vermogenskosten die door de drinkwaterbedrijven in rekening mogen worden gebracht (WACC). Vitens heeft in 2021 een voorlopige WACC gerealiseerd die lager is dan de toegestane WACC (2020: overschrijding). De definitieve WACC wordt vastgesteld middels het Bedrijfsverslag dat voor 1 oktober 2022 aan het ministerie van Infrastructuur & Waterstaat wordt gerapporteerd. Per 31 december 2021 heeft Vitens een verplichting van € 3,8 miljoen (2020: € 3,8 miljoen).

Voorwaardelijke verplichtingen

Vitens vormt samen met Vitens Watermanagement B.V. een fiscale eenheid voor de heffing van omzetbelasting; iedere vennootschap is volgens de standaardvoorwaarden hoofdelijk aansprakelijk voor te betalen belasting van alle bij de fiscale eenheid betrokken vennootschappen.