Toelichting op de geconsolideerde balans

 [1] Immateriële vaste activa

De investeringen in immateriële vaste activa 2023 hebben betrekking op aangeschafte software en ontwikkelingskosten. In 2023 is € 3,3 miljoen overgeheveld van de werken in uitvoering van de materiële vaste activa naar de werken in uitvoering van de immateriële vaste activa gezien deze betrekking hebben op software en ontwikkelingskosten.

[2] Materiële vaste activa

Toerekening van de rentekosten (IAS 23) vindt plaats op basis van de gewogen gemiddelde rente over de rentedragende schulden (2023: 3,0%; 2022: 2,6%) voor projecten waarin minimaal € 1 miljoen is geïnvesteerd en die een looptijd hebben langer dan 12 maanden. In 2023 is € 2,6 miljoen (2022: € 1,8 miljoen) aan rentekosten toegerekend aan projecten in aanbouw.

In 2023 heeft een reële waardemutatie plaatsgevonden van € 0,2 miljoen en die heeft betrekking op herwaardering dienstwoningen (2022: € 0,1 miljoen).

[3] Activa met gebruiksrecht

Door Vitens zijn lease- en huurovereenkomsten aangegaan voor het wagenpark en de huur van diverse panden en bedrijfsgebouwen.  De lease- en huurovereenkomsten worden verwerkt volgens IFRS 16. De korte termijn lease- en huurovereenkomsten (< 1 jaar) / lage waarde lease- en huuroverkomsten (< € 5.000,-) zijn onder de NUBBV huurverplichtingen opgenomen, zie noot [15].

In onderstaande tabel is het verloopoverzicht 2023 van de lease- en huuroverkomsten voor zowel het gebruiksrecht als leaseverplichting opgenomen.

[4] Geassocieerde deelnemingen en joint ventures

Hieronder staat een overzicht van de groepsmaatschappijen, geassocieerde deelnemingen en joint ventures.

Financiële gegevens geassocieerde deelnemingen en joint ventures

Van de bovengenoemde geassocieerde deelnemingen en joint ventures is geen definitieve jaarrekening 2023 beschikbaar vóór publicatie van het Vitens jaarverslag 2023. Het verwachte resultaat 2023 van de geassocieerde deelnemingen en joint ventures is wel meegenomen. De genoemde bedragen in bovenstaande tabel hebben betrekking op het geheel van de entiteiten.

[5] Overige financiële activa

Lening aan verbonden partij
De aan Facturatie B.V. verstrekte leningen ad € 20,2 miljoen is bedoeld voor financiering van investeringen in verband met de implementatie van SAP HANA. De lening wordt beschikbaar gesteld voor de periode vanaf 14 oktober 2022 tot 13 oktober 2029.

De rente die voor de leningen in rekening wordt gebracht is gelijk aan de som van de toepasselijke 4-jaars Interest Rate Swap (IRS) op het moment van het trekkingsverzoek en de marge. De 4-jaars IRS is hierbij toegepast op basis van de gemiddelde looptijd van de lening. De marge is gebaseerd op een actuele inschatting van de door de markt gehanteerde marge voor een vergelijkbare lening aan een drinkwaterbedrijf.

Algemene voorwaarden van transacties met verbonden partijen
De verkopen aan en aankopen van verbonden partijen vinden plaats op voorwaarden die gelijkwaardig zijn aan die welke gangbaar zijn in arm's length transacties. Uitstaande saldi aan het einde van het jaar zijn ongedekt en rentevrij en vereffening gebeurt in contanten. Door Vitens zijn geen garanties verstrekt of ontvangen voor vorderingen of vorderingen op verbonden partijen.

[6] Handels- en overige vorderingen

Het saldo van de handelsdebiteuren betreft waterdebiteuren in de zakelijke en consumentenmarkt € 31,7 miljoen (2022: € 16,5 miljoen) en overige niet-waterdebiteuren € 15,6 miljoen (2022: € 20,4 miljoen). De reële waarde van de debiteuren is gelijk aan de boekwaarde. De overlopende activa bedraagt ultimo 2023 € 23,0 miljoen en bestaat voornamelijk uit vooruitbetaalde bedragen en nog te factureren omzet. Daarnaast is in 2023 € 3,1 mln aan vooruitbetaalde kosten (voorschot op onderhanden werk positie) verantwoord ten gunste van 2 bouwconsortia.

Ultimo boekjaar bedragen de waardeverminderingen van debiteuren € 2,2 miljoen (2022: € 1,6 miljoen). De dotatie in de winst- en verliesrekening over 2023 is € 0,8 miljoen (2022: vrijval van € 0,6 miljoen). In 2023 is voor € 0,2 miljoen onttrokken aan de voorziening.

Hieronder een verloopoverzicht van de debiteurenvoorzieningen.

Onderstaand overzicht toont de openstaande handelsdebiteuren naar ouderdom. Dit is exclusief de vorderingen op meelifters voor een bedrag van € 1,3 miljoen (2022: € 0,2 miljoen), aangezien Vitens hierover geen debiteurenrisico loopt.

In het saldo van de handelsdebiteuren per 31 december 2023 zitten geen individuele vorderingen, welke niet reeds zijn voorzien, die bij oninbaarheid een materiële impact hebben op het resultaat van Vitens. In de voorziening is rekening gehouden met toekomstige economische ontwikkelingen welke impact kunnen hebben op de handels- en overige vorderingen. In de debiteuren zijn geen vorderingen opgenomen welke uit hoofde van het expected credit loss model niet als openstaande vordering geclassificeerd kunnen worden (IFRS 9).

Waterdebiteuren

Niet-waterdebiteuren

[7] Eigen vermogen

Maatschappelijk kapitaal

Het maatschappelijk kapitaal van de vennootschap bedraagt € 18.000.000, verdeeld in 18.000.000 gewone aandelen van nominaal € 1 per aandeel.

Geconsolideerd mutatieoverzicht eigen vermogen

Het maatschappelijk kapitaal van de vennootschap bedraagt € 18.000.000, verdeeld in 18.000.000 gewone aandelen van nominaal € 1 per aandeel. Hiervan zijn ultimo 2023 5.777.247 aandelen geplaatst en volgestort.

De agioreserve betreft een reserve als gevolg van de oprichting van Vitens in 2001. Per geplaatst aandeel (4.475.439) bedroeg dit € 9 per aandeel (in totaal € 40,3 miljoen). In 2006 zijn als gevolg van de fusie 1.887.685 aandelen uitgegeven en per aandeel is € 52,80 toegevoegd aan de agioreserve (totaal van € 99,7 miljoen). In 2006 en 2007 is via een drietal tranches de aandelen van Nuon N.V. ingekocht (totaal aandelen 1.615.655). Hiervan zijn in 2006 619.223 aandelen en in 2007 175.000 aandelen ingetrokken. Per aandeel is € 9 in mindering gebracht op de agioreserve (totaal € 7,1 miljoen). In 2007 is een deel van de aandelen door Nuon N.V. verkocht aan gemeenten en provincies (totaal aandelen 274.935). In 2011 heeft Vitens 208.346 aandelen uitgegeven en per aandeel is € 69 toegevoegd aan de agioreserve (totaal van € 14,4 miljoen).

De afdekkingsreserve is bestemd voor ongerealiseerde aanpassingen in de reële waarde van financiële instrumenten als gevolg van toepassing van cashflow hedge accounting. Deze reserve is enkel bestemd voor het effectieve deel van een hedge. In 2021 heeft een break plaatsgevonden. Van één derivaat met een breakclause is per 1 november 2021 het contract beëindigd. Het totaal betaalde bedrag voor de afkoop van het contract (zijnde negatieve marktwaarde) bedroeg € 12,0 miljoen. Het derivaat had een looptijd tot 30 juni 2043. Zolang het onderliggende renterisico niet is verdwenen, wordt het saldo verwerkt over de resterende looptijd tot 30 juni 2043. In 2023 is € 0,5 miljoen vanuit de afdekkingsreserve verantwoord onder de financiële lasten.

De overige reserves betreft een reserve als gevolg van gecumuleerde ingehouden winsten. 

Winstbestemming

De Raad van Bestuur stelt de aandeelhouders voor het resultaat na belastingen als volgt te bestemmen (goedgekeurd door de Raad van Commissarissen op 14 maart 2024): geen uitkering van dividend en het resultaat ad € 27,2 miljoen toevoegen aan de overige reserves. Dit is conform het financieel beleid.

[8] Egalisatierekening bijdragen van derden

Vitens past IFRS 15 (Revenue from Contracts with Customers) toe voor de bijdragen die Vitens ontvangt van derden voor de aanleg van aansluitleidingen. De amortisatietermijn bedraagt 33^1/3 jaar en is gelijkgesteld aan de afschrijvingstermijn van de investeringen in aansluitleidingen.

Het kortlopend deel van de egalisatierekening bijdragen van derden wordt verantwoord onder de kortlopende verplichtingen, zie noot [14].

[9] Langlopende geldleningen

De langlopende verplichtingen hebben betrekking op onderhandse- en roll-over-leningen. De reële waarden van de langlopende verplichtingen staan onder noot [29].

In 2023 is voor € 174,7 miljoen aan nieuwe leningen aangetrokken (2022: € 125,0 miljoen). Dit bedrag is inclusief gemaakte transactiekosten van € 0,3 miljoen, welke worden verantwoord in de winst- en verliesrekening gedurende de looptijd van de leningen. 

De rente over de roll-over-leningen wordt telkens tussen 1-maands en 12-maands Euribor gefixeerd en schommelt afhankelijk van de ontwikkelingen op de kapitaalmarkt.

Overige informatie over langlopende geldleningen

Aangaande de bovengenoemde leningenportefeuille zijn geen zekerheden afgegeven (pandrecht, hypotheekrecht, zekerheidseigendom en dergelijke). De gestelde bankconvenanten zijn behaald in 2023. We verwijzen voor een gedetailleerde uiteenzetting hieromtrent naar noot 29.

[10] Derivaten

Per 31 december 2023 hield Vitens de onderstaande tegen reële waarde opgenomen financiële instrumenten.

De marktwaarde van de derivaten wordt gevormd door ongerealiseerde aanpassingen in de reële waarde als gevolg van wijzigingen in de rentecurves. Concreet betekent dit dat de te betalen rente op de derivaten hoger is dan de huidige marktrente waardoor een negatieve waarde in 2023 van € 7,6 miljoen (2022: € 8,1 miljoen negatief) ontstaat. De reden voor het afsluiten van deze derivaten is het tegengaan van renterisico’s door grote mutaties in de marktrente. De betreffende negatieve waarde zal niet direct door Vitens worden verantwoord in de winst- en verliesrekening, omdat de hedge als effectief wordt gekwalificeerd. IBOR reforming van rente benchmarks door alternatieve benchmarktarieven hebben geen impact op de hedgerelaties van Vitens en overige financiële instrumenten, aangezien er nog geen aanpassing is geweest in de Euribor-tarieven.

Ultimo 2023 heeft Vitens vijf rentederivaten met een hoofdsom van € 195,0 miljoen (2022: zes rentederivaten € 245,0 miljoen) waarbij de variabele rente op de roll-over-leningen wordt gefixeerd gedurende 1 tot 18 jaar. De reële waarde van deze rentederivaten bedraagt ultimo 2023 negatief € 7,6 miljoen (2022: negatief € 8,1 miljoen). Van de hiervoor genoemde derivaten heeft Vitens 1 rentederivaat (2023: € 2,9 miljoen; 2022: € 1,6 miljoen) met een resterende looptijd van 18 jaar (met een hoofdsom van € 25 miljoen), met een breakclause (voor beide partijen) na iedere 10 jaar (in 2031). Voor het derivaat is het kredietrisico (CVA/DVA), dat wordt meegenomen in de waardering, bepaald tot aan de breakclause en niet over de gehele looptijd.

[11] Voorzieningen personeelsbeloningen

Van het langlopende deel van de voorzieningen personeelsbeloningen heeft € 0,2 miljoen (2022: € 0,7 miljoen) betrekking op verwachte uitgaven tussen 1 en 5 jaar en heeft € 0,3 miljoen (2022: € 0,3 miljoen) betrekking op verwachte uitgaven na 5 jaar. Het kortlopend deel van de voorzieningen personeelsbeloningen wordt verantwoord onder de kortlopende verplichtingen, zie noot [14].

Jubileumvoorziening

Hieronder zijn de belangrijkste uitgangspunten weergegeven die bij de bepaling van de jubileumvoorziening zijn gebruikt.

[12] Overige voorzieningen

De overige voorzieningen hebben betrekking op mogelijke vergoedingen voor droogteschades in onttrekkingsgebieden rondom een aantal productielocaties, mogelijke tegemoetkomingen aan derden, reserveringen voor ww-uitkeringen en langdurig zieken en een voorziening met betrekking tot een deelneming met een negatief vermogen.

Voor zover noodzakelijk geacht zijn voorzieningen getroffen zoals vermeld in bovenstaand verloopoverzicht.

[13] Leaseverplichtingen

Door Vitens zijn lease- en huurovereenkomst aangegaan voor onder andere het wagenpark en de huur van diverse panden en bedrijfsgebouwen. De lease- en huurovereenkomsten zijn verwerkt volgens IFRS 16.

Het verloopoverzicht van de lease- en huuroverkomsten voor zowel het gebruiksrecht als leaseverplichting is opgenomen onder activa met gebruiksrecht, zie noot [3].

[14] Kortlopende verplichtingen

De reële waarde van de handelsschulden en overige te betalen posten, belastingverplichtingen, kortetermijnpersoneelsbeloningen, nog te ontvangen facturen en overlopende passiva is, gezien de korte doorlooptijd, overeenkomstig aan de nominale waarde. Handelsschulden en belastingverplichtingen worden in principe binnen een termijn van 30 dagen betaalbaar gesteld. De belastingverplichtingen bestaan uit: af te dragen grond- en leidingwaterbelasting € 11,2 miljoen (2022: € 10,9 miljoen) en af te dragen loonbelasting en premies sociale verzekeringen € 3,7 miljoen (2022: € 4,4 miljoen). Het voorschot waterdebiteuren betreft het saldo van voorschotten en nog te factureren wateromzet van € 11,7 miljoen.

De kortlopende rentedragende verplichtingen, ultimo 2023 bedraagt € 104,9 miljoen (2022: € 128,6 miljoen). Deze bestaan uit de aflossingsverplichtingen van de langlopende verplichtingen € 52,3 miljoen (2022: € 79,4 miljoen), kortlopend deel derivaten € 0,2 miljoen (2022: € 0,9 miljoen), korlopende leningen € nihil (2022: € 25,0 miljoen) en uit rentedragende verplichtingen bij bankinstellingen € 52,4 miljoen (2022: € 23,3 miljoen). De rentedragende verplichtingen hebben betrekking op rekening-courantkrediet. Over dit bedrag wordt een variabele rente betaald. Deze is gebaseerd op 1-maands Euribor inclusief een overeengekomen opslagpercentage.

De post kortetermijnpersoneelsbeloningen bedraagt aan het eind van 2023 € 35,9 miljoen (2022: € 33,1 miljoen) en betreft alle verplichtingen aan het personeel zoals het kortlopend deel van de jubileumvoorziening, af te dragen pensioenpremie, reservering te betalen WW en te betalen vakantiedagen/-geld.

[15] Niet in de balans opgenomen verplichtingen

Energieverplichtingen

Genoemde verplichtingen zijn uit hoofde van energiecontracten voor de productiebedrijven en kantoorgebouwen.

Inkoop waterverplichtingen

Genoemde verplichtingen zijn uit hoofde van inkoop van water voor een periode tot 40 jaar.

Verplichtingen uit hoofde van Drinkwaterwet (WACC)

In de Drinkwaterwet zijn belangrijke financiële kaders opgenomen voor tariefbeheersing en solvabiliteit. Zo is een maximum gesteld aan de vermogenskosten die door de drinkwaterbedrijven in rekening mogen worden gebracht (WACC). Vitens heeft in 2023 een voorlopige WACC gerealiseerd dat nagenoeg gelijk is aan de toegestane WACC (2022: onderschrijding). De definitieve WACC wordt vastgesteld middels het Bedrijfsverslag dat voor 1 oktober 2024 aan het ministerie van Infrastructuur & Waterstaat wordt gerapporteerd. Per 31 december 2023 heeft Vitens een verplichting van nihil (2022: nihil).

Overige verplichtingen

Genoemde verplichtingen zijn verplichtingen uit hoofde van non-lease componenten, huurverplichtingen met een korte looptijd, die niet onder IFRS 16 vallen en verplichtingen uit hoofde van automatiseringskosten, facilitairekosten, financieringskosten en schadeverplichtingen. 

Voorwaardelijke verplichtingen

Vitens vormt samen met Vitens Watermanagement B.V. een fiscale eenheid voor de heffing van omzetbelasting; iedere vennootschap is volgens de standaardvoorwaarden hoofdelijk aansprakelijk voor te betalen belasting van alle bij de fiscale eenheid betrokken vennootschappen.